جستاری بر تفاوت و تشابه معاونت در جرایم زنا و لواط نسبت به جرم موجب حد قوادی و اداره یا برپایی مراکز فساد یا فحشاء در قانون مجازات اسلامی
محورهای موضوعی : حقوق جزا و جرم شناسیمحمدرضا شکردایی 1 , مجید متین راسخ 2 *
1 - گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس، شهر قدس، ایران
2 - دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، قاضی بازنشسته، مدرس دانشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس، شهر قدس، ایران
کلید واژه: قوادی, زنا, فحشاء, حد, قانون,
چکیده مقاله :
درک و تمییز نوع جرایم از یکدیگر در فرآیند عدالت کیفری از جمله خصایصی است که دادرس می بایست در تفهیم اتهام و انتساب کنش جنایی به افرادِ در مظان جرم بدان اهتمام ورزیده و دقت عمل نماید. لذا بدین سبب سه جرم موضوع معاونت در زنا و لواط نسبت به جرم موحب حد قوادی و اداره یا برپایی مراکز فساد یا فحشاء از لحاظ رکن مادی و تعاریف قانونی چنان مشبه بهم اند که ممکن است پیرو وظیفه قانون تفهیم اتهام توسط او اشتباهی در خلل منتسب قانونی آن رخ دهد؛ چرا که سهولت در انجام جرم از حیث قاعده " تسهیل" اعمال شنیع نامبرده، به گونه ای است که نقش واسطه گری و فراهم سازی بر سه رفتار موصوف نقش بسته و هر یک را در صف واحد یک اتهام ولوء مشبه و مشتبه قرار میدهد. لیکن هماره نبایست آنها را خالی از وجه تفارق دانست؛ بلکه توجه به قواعدی چون مصداقی بودن جرم قوادی نسبت به عمومیت معاونت در زنا و لواط و همچنین توجه به نوع مباشرت، حصول قید و نتیجه مجرمانه، وصف زمان و مکان، استمرار و آنی بودن رفتار مجرمانه و سایر اوصاف و تماثیل می تواند ابزاری موثق و مطمئن در ید دادرس در جهت وظایف قانونی صدر السطر باشد. علیهذا پیرو این جستار در راستای سلب ثقل مفهوم و تجویز معلوم پژوهشی به عمل آمده که با گردآوری مفاهیم مورد اشاره در قالب این مقال معرفی می گردد.
Understanding and distinguishing between different categories of criminal offenses is among the judicial competencies that a judge must carefully observe when explaining charges and attributing criminal conduct to defendants. In this regard, the three offenses of aiding and abetting in adultery (zinā) and sodomy (liwāt), when compared to the ḥadd crime of qawādī and the offense of operating or establishing centers of corruption or prostitution, are so similar in their material elements and statutory definitions that misclassification may arise during the judicial process. The underlying reason is that the ease of commission—arising from the principle of “facilitation” in enabling such immoral acts—causes the role of intermediary conduct and provision of means to appear common across these offenses, placing them superficially within a single category of accusation despite their nuanced distinctions. However, these offenses should not be regarded as devoid of key differentiating features. Paying attention to certain principles—such as the specific, defined nature of qawādī compared to the broader concept of aiding in adultery and sodomy, the type of perpetration, fulfillment of results required for criminal liability, temporal and spatial considerations, as well as whether the conduct is continuous or instantaneous—provides judges with reliable tools needed to fulfill their legal functions with precision. Accordingly, this study seeks to clarify the conceptual weight and provide scholarly insight by gathering and analyzing relevant legal and jurisprudential concepts within the framework of this article.
صیادی، مهدی، ۱۴۰۱، متون فقه پیشرفته، چاپ اول، کمک آزمون عدالت گستر جم
اردبیلی، محمدعلی، ۱۳۹۷، حقوق جزای عمومی جلد دوم، چاپ پنجاهم، انتشارات میزان
امن زاده، بهرام، ۱۴۰۳، متون فقه جامع، چاپ سوم، انتشارات توازن
کامفر، بهداد، ۱۴۰۳، دوره پیشرفته حقوق جزای عمومی و اختصاصی، چاپ شانزدهم، انتشارات اندیشه نوین پژوهش
نوربها، رضا، ۱۳۹۰، زمینه حقوق جزای عمومی، چاپ سی و دوم، انتشارات گنج دانش
گلدوزیان، ایرج، ۱۴۰۰، محشای قانون مجازات اسلامی، چاپ دهم، انتشارات مجد
منصورآبادی، عباس، ۱۳۹۷، کلیات حقوق جزا، چاپ چهاردهم، انتشارات میزان
غفوری، احمد، ۱۳۹۹، شرح آزمونی قانون مجازات اسلامی، چاپ پنجاه و پنج، انتشارات آریاداد
References
Seyyadi, Mehdi. (2022). Advanced Fiqh Texts, 1st Edition, Edalat Gostar Jam Publications. [in Persian]
Ardabili, Mohammad Ali. (2018). General Criminal Law, Vol. 2, 50th Edition, Mizan Publications. [in Persian]
Amanzadeh, Bahram. (2024). Comprehensive Fiqh Texts, 3rd Edition, Tavazon Publications. [in Persian]
Kamfar, Behdad. (2024). Advanced Course in General and Specific Criminal Law, 16th Edition, Andisheh Novin-e Pouyesh Publications. [in Persian]
Nourbaha, Reza. (2011). Foundations of General Criminal Law, 32nd Edition, Ganj-e Danesh Publications. [in Persian]
Goldouzian, Iraj. (2021). Annotated Islamic Penal Code, 10th Edition, Majd Publications. [in Persian]
Mansourabadi, Abbas. (2018). Introduction to Criminal Law, 14th Edition, Mizan Publications. [in Persian]
Ghafouri, Ahmad. (2020). Exam-Based Commentary on the Islamic Penal Code, 55th Edition, Ariyadad Publications. [in Persian]