تاثیر بیماریهای مسری خطرناک والدین بر سرپرستی و حضانت کودکان
محورهای موضوعی : فقه و حقوق اسلامی
1 - گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
کلید واژه: بیماری مسری خطرناک, والدین, حضانت, سرپرستی, کودک,
چکیده مقاله :
جایگاه خانواده در سرپرستی و حضانت کودکان غیر قابل انکار می¬باشد. گاهی بنیان خانواده به عللی روبه سستی می¬گراید و بنای آن درهم می¬ریزد و سبب می¬شود خانواده کارآمدی خود را از دست بدهد. در این وضعیت حضانت فرزندان یکی از مهم¬ترین مسائلی می¬باشد که جلوه می¬کند. به طور کلی با توجه به غبطه و مصلحت کودک و سلامت جامعه و همچنین نگاه تکلیف مدارانه به حضانت، وجوب حضانت کودک در فرض ابتلای والدین به چنین بیماری¬هایی به دلیل حکومت قاعده لاضرر برداشته می¬شود لیکن به لحاظ ماهیت حق مدارانه حضانت و اطلاقات ایثار امکان دارد نتوان حکم به حرمت نگهداری از کودک داد بلکه حضانت را موقتاً از آن¬ها سلب نمود و به شخص دیگری که شایستگی نگهداری و تربیت کودک را دارد بدهیم. در پژوهش حاضر مهم¬ترین سوال مطرح شده این است که تاثیر این بیماری¬های مسری خطرناک، بر سرپرستی و حضانت کودکان چگونه است؟ در پاسخ به این سوال با شیوه توصیفی- تحلیلی و به روش کتابخانه¬ای این فرضیه را مطرح می¬کند که بر مبنای قانون بیماری مسری مانع حضانت می¬شود و در نهایت به این نتیجه می¬رسد که حضانت نیازمند ارتباط مستقیم و ملاقات و همنشینی با طفل است که بی شک در وضعیت بیماری¬های مسری خطرناک این مسأله با مانع مواجهه می¬شود و در مواردی می¬توان سلب حضانت را موجهه دانست لیکن در خصوص سرپرستی، بی¬گمان وضعیت ارتباط مستقیم طفل کمتر است و بیماری¬های مسری خطرناک غالباً تاثیری بر سلب ولایت و سرپرستی ندارد..
The role of the family in the custody and guardianship of children is undeniable. At times, the foundations of a family weaken due to various causes and eventually collapse, resulting in a loss of functionality and stability. In such circumstances, the issue of child custody becomes one of the most important and sensitive matters requiring legal and ethical attention. Generally, considering the welfare and best interests of the child, the health of society, and the duty-oriented approach to custody, the obligation of parental custody may be removed when a parent suffers from dangerous contagious diseases, based on the legal maxim of lā ḍarar (no harm). However, given the rights-based nature of custody and the broad scope of altruistic principles (iʾthār), it may not always be possible to rule that it is categorically forbidden for such parents to care for their children. Instead, custody may be temporarily withdrawn and transferred to another qualified individual who is capable of providing proper care and upbringing. The present study seeks to answer the central question: how do dangerous contagious diseases affect child custody and guardianship? Using a descriptive–analytical method and library-based research, the study proposes the hypothesis that under Iranian law, contagious disease can serve as a legal obstacle to custody. The findings show that custody inherently requires direct contact, visitation, and close interaction with the child—requirements that are undoubtedly hindered in cases involving serious contagious diseases. Therefore, in certain cases, revoking custody is justifiable. However, with respect to legal guardianship (sarparasti), which typically involves less direct physical contact, dangerous contagious diseases generally do not constitute sufficient grounds for removal of guardianship or parental authority.
قرآن کریم
اباذری فومنی، منصور،(1377).« انحلال نکاح دائم از نظر قانون مدنی ایران»، نشر خیام.
امامی، محمد، رضوی، سید علی، رضوی، سید محمد،(1399)،« مبانی فقهی 23 قانون حمایت از خانواده از دریچه فقه مقارن»،آموزه¬های فقه مدنی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دوره12، شماره21.
انصاری، مرتضی(1386)،« مکاسب». نشر تراث الشیخ الأعظم.
آقائی بجستانی، مریم، روحانی مقدم، محمد(1395)،« آسیب شناسی فقهی قوانین حضانت»، انتشارات مجد.
بارانی بیرانوند، امیر، فلاح، زکیه، مختاری، عبدالله،(1393).«اثر ابتلای والدین به بیماری جسمی (مسری و صعب العلاج ) بر حضانت کودک»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال6، شماره11،ص228-217.
باقری، فاطمه(1397)،« پایان نامه تاثیر بیماریهای روحی و جسمی والدین در حضانت فرزند».
بهجت، محمد تقی،(1380). استفتائات، ج3.
بیگدلی، سعید(1390)،« مشکلات و خلأهای قانونی نهاد حضانت در نظام حقوقی ایران»، فقه و حقوق خانواده(ندای صادق)، سال6،شماره55.
حاجی عزیزی، بیژن، مولودی، محمد، حسنخانی، راضیه(1394)،« نوآوری¬ها و چالش‌های حق حضانت زنان در پرتو قانون حمایت خانواده مصوب 1391»، مطالعات راهبردی زنان، سال18، شماره70.
حائری – ابراهیمی،(1377)،«حق سرپرستی و نگهداری کودک (حضانت )». فقه زن و خانواده، شماره16-15.
حجتی اشرفی، غلام رضا،(1381)،« قوانین و مقررات راجع به حمایت خانواده»، نشر گنج دانش، چاپ3.
حسنلو، امیر علی،(1399).« سیر تاریخی بیماریهای واگیردار در ممالک اسلامی و نوع مواجهه با آن«. سال5، شماره18، ص50-29.
حسینی، سید سعید، حسینی، سید یزدان،(1399).« واکاوی فقهی حقوقی بیماری واگیر خطرناک و سریع الانتشار (کرونا ) رفع مسئولیت مدنی ناقلان». مقاله کنفرانسی( کنفرانس بین المللی فقه، حقوق، روانشناسی و علوم تربیتی در ایران و جهان اسلام).
حق دوست، مریم،(1394).« دعوای حضانت در رویه دادگاه ها»، گروه پژوهشی انتشارات چراغ دانش.
خوئینی، غفور، همایون،رضایی نژاد(1390)،« مصلحت و مسائل نوظهور حقوق»، پژوهش نامه حقوق اسلامی، سال 12، شماره اول، پیایی 33،ص5- 26.
دیویدال، هیمن،(2004).« دستور کار کنترل بیماری¬های واگیردار در انسان،مترجم: حسین صباغیان، انتشارات گپ، ویرایش18.
راغب اصفهانی، حسین،(1416).« مفردات الفاظ القرآن»، نشر دمشق: دارالقلم، بیروت: الدارالشامیه.
رفیعی، محمد نقی، حبیبی، فاطمه،(1389).« نگاهی تحلیلی به مبانی فسخ ازدواج ناشی از بیماری ها»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال4، شماره15.
روشن، محمد،(1399).« نقش اضطرار در رفع تکلیف قانونی حضانت کودکان و حق ملاقات در شرایط پاندمی کووید 19»، فصلنامه تحقیقات حقوقی- ویژه نامه حقوق و کرونا، دوره23، ص111-89.
زاهدی، عاطفه،(1392).« مجموعه پرسش و پاسخ‌های حقوقی، قیمومت، وصایت»، نشر جنگل، چاپ2.
زندگی آبادی، آستانی، محمد رضا،خادمی پور، رحیمه،(1398).« جایگاه بیماریهای عصبی در موانع حضانت موضوع ماده 1173 قانون مدنی»، حقوق پزشکی، دوره13، شماره51، ص88-65.
زندی، محمد رضا،(1393).«رویه قضایی دادگاه‌های تجدید نظر استان تهران در امور خانواده (طلاق، نکاح، حضانت)»، نشر جنگل، چاپ4.
سلاطینی اسلامیه، اکرم، چهنکدی نژاد، علی،(1392)،« حضانت اولاد و مسئولیت تضامنی والدین از منظر فقه و حقوق موضوعه»، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، ص136-113.
شریفی، فاطمه، پورعبدالله، کبری،(1399).« شرطیت امانت برای حضانت در نظام حقوقی ایران»، نشر مجد. شیبانی فر، محمد حسن، پوربافرانی، علی رضا، جعفری، قاسم، امیرپور، حیدر،(1401).« مسئولیت¬های فقهی و حقوقی انتقال بیماری¬های مسری»، ماهنامه علمی جامعه شناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره دوازدهم، ص170-163.
صابری، حسین(1384)،« فقه و مصالح عرفی»، قم، بوستان کتاب.
صادقی، محمد،(1394).« مسئولیت ناشی از حضانت»، انتشارات مجد، تهران: چاپ اول.
صدیقیان، امیر محمد، سلیمیان، ابوالفضل، افخمی مهرجردی، محسن،(1395).« حضانت و قیمومت و مسئولیت‌های ناشی از آن»، نشر مجد، چاپ1.
صفایی، سید حسین، امامی، اسدالله،(1390).« حقوق خانواده»، چاپ پنجم، انتشارات مجد.
صفائی، سید حسین، امامی، اسدالله،(1402).« مختصر حقوق خانواده»، چاپ59، انتشارات میزان.
طاهری نیا، احمد،(1389).« پژوهشی در حضانت کودک از دیدگاه اسلام»، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ1.
عمید، حسن،1388، فرهنگ فارسی عمید، ص232.
فتحی، صبور، جوادی، سید معین،(1394).« حضانت و حقوق دعاوی راجع به آن»، مجمع علمی-فرهنگی مجد، چاپ1.
سید فاطمی، سید محمد قاری(1374)،« ترویج کودکان»، نامه مفید، ش2.
قاسم زاده، سید مرتضی،(1380).« ازدواج غیر رشید، مجنون، بیماری جسمی یا روحی خطرناک»، فصلنامه دیدگاه¬های حقوقی- دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری، شماره 23 و 24، ص147-137.
کاتوزیان، ناصر،(1384)،« مقدماتی حقوق مدنی خانواده».
کاتوزیان، ناصر،(1388).« دوره حقوق مدنی خانواده»، جلد 2، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، ج2.
کاتوزیان، ناصر،(1390).« حقوق مدنی ایقاع»، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
کانینگهام، لِونوِ، بلوم، هوث، روس، اسپانگ،(2010).« بارداری و زایمان ویلیامز، مترجم: بهرام قاضی جهانی با همکاری روشنک قطبی، تهران: گلبان، ویراست23.
کریمیان،حسین(1398)،« پرورش فرزند»، انتشارات کتاب جمکران.
گرجی، ابوالقاسم،(1393).« بررسی تطبیقی حقوق خانواده»، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، چاپ3.
محقق داماد، سید مصطفی،(1393).« بررسی فقهی حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن )»، چاپ 17، تهران: انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی.
محقق داماد، سید مصطفی،(1397).« قواعد فقه بخش مدنی»، تهران: انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ پنجاهم.
مرادی، خدیجه، امیری، مستانه،(1396).« آثار تخلف ولی قهری از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی و حقوق ایران»، دو فصلنامه علمی-پژوهشی فقه مقارن، سال 5، شماره9، ص76-41.
مشایخی، قدرت الله،(1381).« حضانت از دیدگاه فقه و حقوق»، فصلنامه علمی-پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، سال12، شماره41.
مقدادی، محمد مهدی،(1390).« جایگاه و تاثیر مصلحت در سرپرستی کودک از دیدگاه فقه و حقوق»، مطالعات راهبردی زنان، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال 14/شماره 54.
مکارم شیرازی، ناصر(1413ق)،« انوار الفقاهه»، کتاب البیع، قم، مدرسه امام امیر المومنین(ع).
موسوی مقدم, سیده سمانه, تولّائی, علی, & ابویی مهریزی, حسین. (1393).« تأثیر بیماریهای جسمی بر سلب حضانت»، فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره6، ص 211-228.
مهرانگیزکار،(1378).« رفع تبعیض از زنان، (مقایسه کنوانسیون رفع تبعیض از زنان با قوانین داخلی ایران )»، شرکت نشر قطره، چاپ1.
میر صالحیان، اکبر، دالوند، مصیب،(1397).« تاریخچه بیماری¬های عفونی باکتریایی شایع در ایران، مجله میکروب شناسی پزشکی ایران»، شماره 2.
میرتبار، سید مجتبی،(1398).« بررسی ضمان ناشی از انتقال بیماری مسری»، دو فصلنامه علمی-تخصصی فقه و اجتهاد، سال6، شماره11.
نائینی، میرزا محمد حسین(1413ق)،« المکاسب و البیع»، جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه قم، موسسه النشر الاسلامی، ج2.
نجفی، محمد حسن(1412ق)،« جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام»، ج۴، چاپ 7، بیروت: دار احیا التراث العربی.
نظری توکلی، سعید،(1391).« حضانت در فقه اسلامی»، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ دوم.
نعیمی، سید محمود(1373)،« قانون نکاح و طلاق (حضانت و نگهداری اطفال )»، نشر منور، چاپ دوم.
وفایی، فاطمه، بحرینی، محمد جواد،(1391).« سقوط حضانت کودک»، مجله تخصصی نورمگز، سال5، شماره13، ص144-113.
یزدی، ابوالقاسم بن احمد(1375)، ترجمه شرایع، ج2، چاپ دوم، تهران: نشر دانشگاه تهران.
یوسف زاده، مرتضی،(1392).«حقوق مدنی 5 خانواده»، سهامی انتشار.
ابن بابویه قمی، محمد بن علی،(1415ق).« من لایحضره الفقیه»، قم: انتشارات جامعه مدرسین»، ج2. صدوق، محمد بن علی بن بابویه؛1391، ص590.
ابن سینا، قانون در طب، ج3، ترجمه عبدالرحمن شرفکندی، تهران، انتشارات سروش، 1364.
ابن فارس، معجم مقاییس اللغه؛ ج2.
اصفهانی، ابوالحسن، وسیله النجاه (مع حواشی الگلپایگانی)، ج2.
انصاری، مرتضی،(1377)« فرائد الاصول»، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
بحرانی، یوسف بن احمد،(1405ق).«المکاسب»، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، ج23، بی تا.
بحرانی، یوسف، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، پبشین، ج25، چ1.
حرعاملی، محمد بن حسن،«تفصیل وسائل الشیعه فی تحصیل مسائل الشریعه»، قم:کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره).
حلبی، ابوالصلاح،(1403ق).« الکافی فی الفقه»، اصفهان: مکتبه الإمام امیر المؤمنین (ع)، ج8، چ1.
حلی( علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر، قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، 1413ه.ق.
حلی(محقق)، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن الحسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، 1412.
حلی، أبومنصور حسن بن یوسف بن مطهر الأسدی؛1413ه.ق، کتاب النکاح، ج2،ص51.
خوانساری، سید احمد، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع؛ 1355، ج4، ص472.
عمید زنجانی، عباس علی(1412ق)،« فقه سیاسی»، ج2، تهران: انتشارات امیرکبیر.
زین الدین الجبعی العاملی (شهید ثانی)، مسالک الافهام، پیشین، ج8، ص424؛ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیه، ج6، ص40.
السید محمد آل بحر العلوم،(1403ق).« بلغه الفقیه»، تهران: مکتبه الصادق (ع)، ج3، چ4.
شهید اول،(1410ق).« لمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه»، بیروت: دارالتراث الدار الإسلامیه، چ1.
شهید ثانی، زین الدین بن علی،(1410ق).« الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: کتاب فروشی داوری، ج3، چ1.
الطریحی، فخر الدین،(1403ق).« مجمع البحرین»، بیروت: موسسه الوفاء،ج2.
طوسی، شیخ ابوجعفر،« المبسوط فی فقه الامامیه»، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه، ج2، چ3، بی تا.
فاضل لنکرانی، محمد،(1383ش).« جامع المسائل»، نشر امیر،ج2، چ11.
قمی؛ 1413، ج4؛ مغربی؛1385، ج2، ص219؛ حسینی مراغی؛ 1417، ج2، ص357.
کلینی، محمد بن یعقوب،(1429ق).« الکافی»، تهران: دارالکتب الإسلامیه، ج5، چ4.
گلپایگانی، محمد رضا،(1409ق).« مجمع المسائل»، دارالقرآن الکریم، ج5، چ2.
مجلسی، محمد باقر،(1410).« بحار الأنوار»، بیروت: موسسه الطبع و النشر، ج2، چ1.
محقق ثانی، علی بن حسین(1414ق)،« جامع المقاصد فی شرح القواعد»، قم: موسسه آل البیت (ع)، ج12.
محقق کرکی، علی بن حسین،(1414ق).« جامع المقاصد فی شرح القواعد»، قم: موسسه آل البیت (ع)،ج12، چ2.
محمد شطا الدمیاطی، الکبری الدمیاطی،«اعانه الطالبین«، دارالفکر بیروت، ج1.
محمد محی الدین، عبدالحمید،« التحفه السنیه»، ج1.
مغنیه، محمد جواد،(1421ق).« الفقه علی المذاهب الخمسه»، بیروت: دارالتیار الجدید، ج2، چ1.
موسوی خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، ج2، ص13؛ گلپایگانی، محمد رضا، مجمع المسائل، ج3، ص23.
نجفی، شیخ محمد حسن،(1412ق).« جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام»، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، ج4، چ7.
References
Holy Qur’an.
Abazari Fomani, Mansour. (1998). Dissolution of Permanent Marriage in Iranian Civil Law. Khayyam Publications. [in Persian]
Emami, Mohammad; Razavi, Seyed Ali; Razavi, Seyed Mohammad. (2020). “Jurisprudential Foundations of Article 23 of the Family Protection Act from the Perspective of Comparative Fiqh.” Islamic Razavi University Journal of Civil Fiqh Studies, 12(21). [in Persian]
Ansari, Morteza. (2007). Makaseb. Tarath al-Shaykh al-Aʿzam. [in Arabic]
Aqaee Bejestani, Maryam; Rouhani-Moghadam, Mohammad. (2016). Jurisprudential Pathology of Custody Laws. Majd Publications. [in Persian]
Barani Biranvand, Amir; Fallah, Zakieh; Mokhtari, Abdullah. (2014). “Effect of Contagious and Incurable Physical Illnesses of Parents on Child Custody.” Studies in Islamic Fiqh and Law, 6(11), 217–228. [in Persian]
Bagheri, Fatemeh. (2018). Thesis on the Effect of Physical and Psychological Illnesses of Parents on Child Custody. [in Persian]
Bahjat, Mohammad-Taqi. (2001). Istifta’at, Vol. 3. [in Persian]
Beigdeli, Saeed. (2011). “Legal Problems and Gaps in the Institution of Custody in Iranian Law.” Fiqh and Family Law (Nedaye Sadegh), 6(55). [in Persian]
Haji-Azizi, Bijan; Moloudi, Mohammad; Hassankhani, Razieh. (2015). “Innovations and Challenges of Women's Right to Custody under the 2013 Family Protection Act.” Strategic Studies of Women, 18(70). [in Persian]
Haeri–Ebrahimi. (1998). “Right of Guardianship and Child Custody.” Fiqh of Women and Family, 16–15. [in Persian]
Hojjati-Ashrafi, Gholamreza. (2002). Family Protection Laws and Regulations. Ganj-e Danesh, 3rd Ed. [in Persian]
Hassanlou, Amir Ali. (2020). “Historical Development of Contagious Diseases in Islamic Societies and Modes of Confrontation.” 5(18), 29–50. [in Persian]
Hosseini, Seyed Saeed; Hosseini, Seyed Yazdan. (2020). “Jurisprudential-Legal Analysis of Dangerous Communicable Diseases (Coronavirus) and Civil Liability of Transmitters.” International Conference on Fiqh, Law & Islamic Sciences. [in Persian]
Haghdoost, Maryam. (2015). Legal Claims of Child Custody in Court Practice. Cheragh-e Danesh. [in Persian]
Kho’ini, Ghafour; Homayoun; Rezaeinejad. (2011). “Maslaha (Best Interest) and Emerging Legal Issues.” Islamic Law Research Journal, 12(1), 5–26. [in Persian]
Heymann, D.A. (2004). Control of Communicable Diseases Manual. (Trans. Hossein Sabbaghian). Gap Publications. [in Persian]
Raghib Isfahani, Hussein. (1996). Mufradāt Alfāẓ al-Qur’ān. Dar al-Qalam; Dar al-Shamiyyah. [in Arabic]
Rafiei, Mohammad-Naqi; Habibi, Fatemeh. (2010). “Analytical Look at Grounds for Marriage Annulment Caused by Illness.” Medical Law Quarterly, 4(15). [in Persian]
Roshan, Mohammad. (2020). “Role of Necessity in Lifting Custody and Visitation Obligations during the COVID-19 Pandemic.” Legal Research Quarterly, 23, 89–111. [in Persian]
Zahedi, Atefeh. (2013). Q&A on Guardianship and Tutorship. Jangal Publications, 2nd Ed. [in Persian]
Zendegi-Abadi, Astaní; Khademi-Pour, Rahimeh. (2019). “Place of Neurological Disorders among Custody Barriers under Article 1173 of the Civil Code.” Medical Law Journal, 13(51), 65–88. [in Persian]
Zandi, Mohammad Reza. (2014). Appeal Court Practices in Family Law. Jangal Publications, 4th Ed. [in Persian]
Salatini Islamieh, Akram; Chahankandi-Nejad, Ali. (2013). “Custody and Joint Parental Liability in Fiqh and Statutory Law.” Fiqh and Civilization Quarterly, 113–136. [in Persian]
Sharifi, Fatemeh; Pourabdollah, Kobra. (2020). Trustworthiness as a Condition for Custody. Majd Publications. [in Persian]
Sheibani-Far, Mohammad-Hassan et al. (2022). “Legal and Jurisprudential Responsibilities of Transmitting Communicable Diseases.” Iranian Political Sociology Monthly, 5(12), 163–170. [in Persian]
Saberi, Hossein. (2005). Fiqh and Customary Interests. Bustan-e Ketab. [in Persian]
Sadeghi, Mohammad. (2015). Liability Arising from Custody. Majd Publications. [in Persian]
Sadeghian, Amir Mohammad; Soleymian, Abolfazl; Afkhami Mehrjardi, Mohsen. (2016). Custody, Guardianship and Related Liabilities. Majd Publications. [in Persian]
Safaei, Seyed Hossein; Emami, Asadollah. (2011). Family Law. 5th Ed., Majd Publications. [in Persian]
Safaei, Seyed Hossein; Emami, Asadollah. (2023). Concise Family Law. 59th Ed., Mizan Publications. [in Persian]
Taheri-Nia, Ahmad. (2010). A Study on Child Custody in Islam. Imam Khomeini Research Institute. [in Persian]
Amid, Hassan. (2009). Amid Persian Dictionary. p. 232. [in Persian]
Fathi, Sabour; Javadi, Seyed Moein. (2015). Custody and Related Legal Actions. Majd Publications. [in Persian]
Seyed Fatemi, Seyed Mohammad. (1995). “Child Promotion.” Nameh-ye Mofid, 2. [in Persian]
Ghasemzadeh, Seyed Morteza. (2001). “Non-Rashid Marriage and Dangerous Illnesses.” Judicial Views Quarterly, 23–24, 137–147. [in Persian]
Katouzian, Nasser. (2005). Introductory Civil Law: Family. [in Persian]
Katouzian, Nasser. (2009). Civil Law: Family Law, Vol. 2. Tehran University Press. [in Persian]
Katouzian, Nasser. (2011). Civil Law of Unilateral Acts (Iqāʿ). Tehran University Press. [in Persian]
Cunningham et al. (2010). Williams Obstetrics (23rd ed.). (Trans. B. Ghazi-Jahani). Tehran: Golban. [in Persian Translation]
Karimian, Hossein. (2019). Child Rearing. Jamkaran Publications. [in Persian]
Gorji, Abolghasem. (2014). Comparative Family Law. University of Tehran Press, 3rd Ed. [in Persian]
Moqaddam-Dāmād, Seyed Mostafa. (2014). Jurisprudence of Family Law: Marriage and Divorce. 17th Ed. [in Persian]
Moqaddam-Dāmād, Seyed Mostafa. (2018). Jurisprudential Rules: Civil Section. Islamic Sciences Publishing Center. [in Persian]
Moradi, Khadijeh; Amiri, Mastaneh. (2017). “Effects of Guardian’s Abuse from the Perspective of Islamic Jurisprudence and Iranian Law.” Comparative Fiqh Quarterly, 5(9), 41–76. [in Persian]
Mashayekhi, Ghodratollah. (2002). “Custody in Fiqh and Law.” Zahra University Humanities Journal, 12(41). [in Persian]
Moqaddadi, Mohammad-Mahdi. (2011). “Role of Best Interests in Guardianship Decisions in Fiqh and Law.” Strategic Women’s Studies, 14(54). [in Persian]
Makarem Shirazi, Nasser. (1992). Anwar al-Faqāhah. Imam Amir al-Mu’minin School. [in Arabic]
Mousavi-Moghaddam et al. (2014). “Effect of Physical Illness on Removal of Custody.” Islamic Law & Jurisprudence Studies Quarterly, 6, 211–228. [in Persian]
Mehrangiz Kar. (1999). Eliminating Discrimination Against Women. Ghatr Publishing. [in Persian]
Mir-Salehian, Akbar; Dalvand, Mosayeb. (2018). “History of Bacterial Infectious Diseases in Iran.” Iranian Medical Microbiology Journal, 2. [in Persian]
Mir-Tabar, Seyed Mojtaba. (2019). “Liability for Transmission of Communicable Disease.” Jurisprudence & Ijtihad, 6(11). [in Persian]